نیم کلاچ درگیر

فرض بگیرید در یک سر بالایی خودرو خود را پارک کردیم و بعد از انجام کار وقتی برای حرکت دادن خودرو آمدیم دیدیم که پشت سر خودروی ما وسیلهٔ نقلیهٔ دیگری با فاصله‌ای بسیار کم پارک کرده است. ما بیم آن داریم که خودروی ما هنگام حرکت کردن به عقب رفته و با خودروی پشت سر برخورد کند. دسته دنده را در روی ۱ قرار میدهیم و حالا می‌خواهیم پا را از روی ترمز برداریم و گاز بدهیم تا خودرو ما رو به جلو حرکت کند. تا زمانی که پا روی ترمز قرار دارد مشکلی نیست. ولی مشکل زمانی بوجود می آید که می‌خواهیم پا را از روی ترمز برداشته و گاز بدهیم بنابراین در این جا ما نیازی به ترمزی موقت داریم که بتواند برای چند لحظه کوتاه خودرو را نگه دارد تا بتوانیم پای راست را روی گاز قرار بدهیم و حرکت کنیم.

راستی ترمز دستی چه طور است؟ ممکن است خراب باشد! و همچنین استفاده از آن باعث کندی در رانندگی می‌شود و همیشه نمی‌توان از آن استفاده کرد. پس بنابراین ما نیاز به روشی داریم که همیشه بتوان روی آن حساب کرد به همین جهت از روش نیم کلاچ درگیر استفاده می‌کنیم تا جایگزین موقتی و مطمئن برای ترمز باشد.

نحوهٔ اجرای نیم کلاچ یا کلاچ درگیر (جلوگیری از پس روی خودرو)

پای راست باید روی ترمز باشد و فعلاً از روی آن جدا نشود. کلاچ را تا آخر می‌گیریم، خودرو درون دنده ۱ و پاشنهٔ پای چپ باید چسبیده به کف خودرو بوده و با پنجه یا سینهٔ پا کلاچ را آرام آرام بالا می‌آوریم تا جایی که احساس کنیم صدای موتور خودرو عوض شده و لرزشی در خودروی ما بوجود آمده (این نقطه ا ز کلاچ را نقطه لرزش می‌گوییم). کلاچ را در نقطه ثابت نگه می‌داریم و اجازه نمی‌دهیم که بالاتر بیاید. در اینجا کلاچ ما درگیر شده و ترمز موقت برای چند لحظه، درست شده است پس با خیالی راحت و سرعت عملی خوب پا را از روی ترمز برداشته و گاز می‌دهیم. وقتی گاز دادن شروع شد، بایستی مرحله دوم کلاچ شروع شود؛ یعنی اینکه کلاچ به اندازه ۳ یا ۲ میلیمتر بالاتر بیاید تا به نقطه حرکت خودرو برسد. در نقطه حرکت چند ثانیه کلاچ را نگه می‌داریم تا حرکت ما کامل شود؛ بعد از اینکه کامل شد کلاچ را رها می‌کنیم.

برای پیدا کردن نقطهٔ در گیر شدن (نقطه لرزش کلاچ) می‌توانیم از دور موتور نیز استفاده کنیم؛ به‌این ترتیب که کلاچ را باید به اندازه‌ای بالا بیاوریم که دور موتور ما کم کم از روی ۱ به سمت پایین بیاید. وقتی دور موتور حداقل یک خط از ۱ پایین تر بیاید و حداکثر بین ۰ و ۱ قرار بگیرد، به نقطه لرزش کلاچ رسیده‌ایم و نباید اجازه دهیم دور موتور پایین تر بیاید و گرنه خودرو خاموش می‌شود.

استفاده از نیم کلاچ برای حرکت دادن خودرو در سر بالایی به صورت دنده عقب نیز به همین ترتیب می‌باشد. یعنی هر وقت مجبور شویم که ابتدای حرکت خود را در سربالایی برویم و ترس از برگشتن و پس زدن خودرو داشتیم از نیم کلاچ یا کلاچ درگیر استفاده می‌کنیم. فرقی نمی‌کند چه بخواهیم به صورت رو به جلو سربالایی را شروع کنیم یا بخواهیم رو به عقب سر بالایی را آغاز کنیم، توصیه می‌شود که از نیم کلاچ یا کلاچ درگیر استفاده کنیم. شرایط نیم کلاچ در دنده عقب نیز مانند نیم کلاچ رو به جلو می‌باشد.

دنده عقب

برای اینکه بتوانیم دنده عقب حرکت کنیم دست چپ قبلا باید تقویت شده و کاملأ به فرمان مسلط باشد. برای این منظور بایست دست راست روی دسته دنده قرار گرفته و دست چپ به تنهایی فرمان را گرفته و کنترل فرمان را به عهده گیرد. حرکت در دنده عقب بایستی با مراقبت و کنترل و احتیاط کامل باشد چرا که در کل هر خودرویی که در دنده عقب حرکت می‌کند و تصادف کند مقصر محسوب می‌شود و حرکت در دنده عقب جز برای پارک دوبل برخلاف مقررات می‌باشد. زمانی که در حال انجام پارک دوبل هستیم یعنی به صورت دنده عقب می‌خواهیم بین دو خودرو پارک کنیم اگر محل پارک ما ممنوعه نباشد و خودرویی با سر بخواهد وارد پارک شود و با ما تصادف کند خودرویی که با سر وارد پارک شده مقصر می‌باشد.

روش حرکت به عقب (دنده عقب)

ابتدا راهنمای سمت راست را می زنیم و سپس خودرو را درون دنده عقب قرار می‌دهیم و با دست چپ فرمان را به حالت ساعت ۱۲ و دست راست را پشت صندلی شاگرد قرار می‌دهیم و سر و بدن خود را کاملاً به طرف عقب بر می‌گردانیم طوری که تمام شیشه عقب و در نتیجه پشت سر خود را کاملاً ببینیم.

برای اینکه جای دنده عقب در گیربکس را بدانیم ابتدا کلاچ را کاملاً تا انتها می‌گیریم و دسته دنده را در حالت خلاص به طرف راست پایین انتهای فنر هدایت می‌کنیم. معمولا برای رفتن به دنده عقب ابتدا دسته دنده را درون یکی از دنده‌ها برده (معمولا از دنده ۲ استفاده می‌شود) و سپس درون دنده عقب قرار می‌دهیم.

حال برای اینکه در خیابان رو به عقب حرکت کنیم باید جهت شناسی خوبی نسبت به حرکت دادن فرمان در دنده عقب داشته باشیم. به هر سمتی که می‌خواهیم برویم فرمان را کمی به همان سمت می چرخانیم مثلا اگر بخواهیم که عقب خودرو به سمت جدول برود فرمان را به سمت جدول، یا اگر بخواهیم عقب خودرو سمت خیابان برود فرمان را سمت خیابان حرکت می‌دهیم.

حرکت فرمان در دنده عقب نیز باید خیلی کم باشد؛ با کمترین حرکت فرمان جهت خودرو تغییر می‌کند و ممکن است به وسایل نقلیه‌ای که از پشت سر ما می آیند برخورد کنیم. به همین علت همیشه باید تغییر جهت فرمان حدود ۵ دقیقه به چپ و یا راست باشد، مگر مواقعی که احتیاج داشته باشیم و مجبور باشیم که جهت خودرو را خیلی بیشتر تغییر بدهیم. در دنده عقب تا زمانی که کاملا توقف نکرده‌ایم نباید سر و بدن خود را به طرف جلو بر گردانیم زیرا ممکن است مانعی پشت سر ما باشد و ما با آن بر خورد کنیم و یا هنگام چرخش سر کمی فرمان بچرخد و جهت خودرو تغییر کند.

بعد از انجام این تمرینات حال می‌خواهیم با یک فاصله مشخص (۳۰-۴۵ سانتی‌متر) نسبت به کنارهٔ جدول به طرف عقب حرکت کنیم. مبنای ما برای تعیین فاصلهٔ معین با کنارهٔ جدول، چراغ وسط شیشه بزرگ عقب می‌باشد. یعنی رو به عقب نگاه می‌کنیم؛ اگر چراغ وسط شیشه بزرگ عقب با کنارهٔ جدول فاصله‌ای داشته باشد چرخهای سمت راست خودرو نیز به همان اندازه با لبهٔ جدول فاصله دارند. برای این کار باید حتما طوری رو به عقب بر گردیم که بتوانیم کل شیشه بزرگ عقب را ببینیم و در این حالت هر فاصله‌ای که از دید راننده بین چراغ وسط شیشه بزرگ عقب و کنارهٔ جدول دیده شود، اندازه‌ای درست و واقعی می‌باشد. فراموش نکنیم سرعت در دنده عقب باید به گونه‌ای باشد که یک نفر بتواند با ما پیاده حرکت کند.

نکات مربوط به حرکت با دنده عقب

• به هنگام دنده عقب گرفتن، اگر قادر به دیدن پشت سر خود نباشید باید از فردی خواسته که شما را کمک کند و به شما فرمان دهد.
• رانندگان به منظور احتراز از هرگونه حادثه و انسداد راه و صرفاً در مواقع ضروری و با رعایت احتیاط کامل مجاز به حرکت با دنده عقب می‌باشند.
• در مواقع ضروری با احتیاط کامل و در محل‌های مجاز حرکت با دنده عقب مشروط بر عدم ایجاد ترافیک و احتراز از هرگونه حادثه و انسداد راه بلامانع می‌باشد.
• حرکت با دنده عقب فقط برای مسیرهای کوتاه مجاز می‌باشد طی مسافت طولانی با دنده عقب ممنوع است.

مکانهایی که حرکت به صورت دنده عقب خطرناک می‌باشد:

• حریم تقاطع ها (۱۵متر قبل و بعد از آنها)
• پیچ‌ها و تونل‌ها و میدان‌ها
• در لاین‌های حرکت و سبقت
• خط‌کشی عبور عابرین پیاده
• بر روی پل‌ها و دیگر مواردی که در آیین‌نامه مشخص شده است.
• مکان‌هایی که ماده ۱۳۷ آئین‌نامه راهنمایی و رانندگی، مجاز تعیین کرده است.